In 2008 bracht een tweetal gepassioneerde en combat ervaren operators hun visie met betrekking tot het nut, noodzaak en belang van speciaal daarvoor opgeleide honden uitgebreid onder de aandacht bij de Korpsleiding. Sindsdien is een lange weg afgelegd en zijn handler (hondengeleider) en zijn Multi-Purpose Combat Dog ondertussen in 2020 een vertrouwd beeld aan het worden binnen ons Korps. Maar bovenal bewijzen ze van onmisbare waarde te zijn in het operationele optreden binnen het Special Operations domein te zijn. In die zin is dit verhaal ook een ode en saluut aan een van de operators die aan de wieg hiervan heeft gestaan , de in 2016 overleden sergeant 1 Kevin Junker, en zijn motto: “People who say it cannot be done should not interrupt those who are doing it”…
Dit artikel van Leo is eerder verschenen in Infanterie 1/2021
Taakstelling
De handler en zijn hond kunnen op het operationele vlak een groot aantal taken voor hun rekening nemen. Denk hierbij aan het onder meer vinden en neutraliseren van vijandelijke personen en explosieven, waaronder Improvised Explosive Devices (IED) en het uitvoeren van een zogenoemde Tactical Site Exploitation (TSE), waarbij het gaat om het verzamelen van bewijsmateriaal. Het neutraliseren van personen, waarbij de hond met een gangetje van zo’n 40 kilometer per uur op iemand aanvliegt en zijn tanden tot op het bot in het vlees zet om vervolgens niet meer los te laten, spreekt wellicht bij velen van de lezers nog het meest tot de verbeelding. Desalniettemin is de hond daarnaast tot veel meer in staat. Bijvoorbeeld om een route search uit te voeren over een afstand tot ongeveer 50 meter of een area search voor het betrekken van een Observation Post (OP), een Rest Over Night (RON) of een Helicopter Landing Point. Tijdens de uitvoering hiervan is de hond uit te rusten met meerdere soorten camera’s, zodat de handler op afstand mee kan kijken en de juiste beslissingen kan nemen.
Eigenschappen en opleiding
Voordat een handler en zijn hond tactisch en technisch operationeel inzetbaar zijn hebben beide eerst samen een lange opleidingsweg af te leggen. Een handler bij het KCT is een ervaren SOF onderofficier met een hoge actie-intelligentie, die een ploegcommandant adviseert over de inzet van een hond. Multi-Purpose Combat Dogs zijn sociale, goed trainbare, imposante en temperamentvolle honden zoals bijvoorbeeld Mechelse herders. Naast een bijzonder sterke jaag- en buitdrift beschikken deze honden ook over een fenomenaal reukvermogen. Daarnaast zijn ze in staat om van het een op het andere moment, op commando, te bijten of zelfstandig over te gaan van bijten naar speuren als de situatie daarom vraagt. Niet in de laatste plaats zijn deze honden fysiek zeer sterk en in staat om onder extreme omstandigheden te kunnen blijven functioneren.
Bij aanvang van de voor Nederlandse Special Operating Forces (SOF) unieke Multi-Purpose Combat Dog opleiding doorlopen beiden een tien maanden durende Duitse cursus bij de (internationale) Schule für Diensthundewesen der Bundeswehr. De eerste weken hier staan in het teken van gewenning en het opbouwen van de band tussen beiden. Naast theorielessen over de verzorging, komen hierin ook het herkennen en behandelen van symptomen die duiden op ziekte van de hond aan bod. Ook de basis rondom het pakwerken (een persoon die een bijtpak draagt) en de veiligheidsinstructies maken hier deel vanuit. De hond leert de commando’s van de handler. Die bestaan in hoofdzaak uit verbale of handsignalen, een hondenfluit- of kliksignaal. Bij een goede uitvoering van een opdracht volgt voortdurend een (variabele) beloning in de vorm van een speeltje, voer of simpelweg een aai over de bol. Door ongewenst gedrag zoveel mogelijk te negeren en dit juist niet te belonen, zal de hond dit gedrag gaandeweg de opleiding afleren.
Bijten
Na de kennismakingsperiode gaat de opleiding vervolgens over in het aanleren van het op commando bijten, vasthouden en lossen. De reden hiervoor is praktisch van aard. De school houdt de honden in kennels en hoewel goed verzorgd, is dit niet de meest ideale situatie voor de sociale stabiliteit van de hond. Wanneer de hond het bijten en loslaten geheel onder appel van de handler uitvoert, dan mag de hond mee naar huis. Dit is essentieel om het duo verder tot een hecht en succesvol team te smeden. Voor het uitvoeren van het bijtwerk moet de hond veel moed hebben en zelf ook kunnen incasseren. Om het bijten te trainen is het gebruikelijk om zogenoemde pakwerkers in te zetten. Gekleed in een zwaar, dik pak kunnen deze opgeleide personen, waaronder ook de handlers, zich door de honden laten bijten, zonder daarbij zwaar letsel op te lopen. Het bijtpak biedt hierbij bescherming tegen de krachtige beet van grofweg 200 kilo aan kaakdruk per vierkante centimeter van een hond. Tijdens het bijtwerk leert de hond, te handelen onder alle denkbare situaties en nergens voor terug te deinzen.
Speuren
Het speurwerk gebeurt in de derde periode. Hierbij hoort wat in vakjargon bekend staat als het verwijzen door de hond. Dit betekent dat de hond na een vondst een melding doet, bijvoorbeeld door verstijfd te blijven staan of te gaan zitten. De handler ‘leest’ de melding van de Multi-Purpose combat dog en neemt vervolgens de nodige actie, zoals het informeren van de specialisten van de Explosieven Opruimingsdienst (EOD) over een door de hond aangewezen plaats waar zich vermoedelijk explosieven bevinden. De hond moet verstopte explosieven foutloos kunnen ruiken. Hoewel in iedere hond een potentiële speurhond schuilt, is het doelgericht zoeken iets dat de mens het dier moet aanleren, om daar vervolgens gericht gebruik van te kunnen maken. De trainingen gebeuren vaak in omgevingen met veel geluid, in kleine ruimten, of tussen mensenmassa’s met obstakels zoals ladders, (rol)trappen en luchtroosters.
Tijdens dit deel van de opleiding leert de hond de diverse basisstoffen van explosieven stap voor stap te herkennen. Honden kunnen extreem lage concentraties explosieven detecteren, vele malen lager zelfs dan ieder ander technisch, mechanisch of fysieke hulpmiddel. Tijdens het speuren naar explosieven gaat de hond zeer beheerst te werk. Een opgewonden reactie, zoals blaffen of krabben, kan immers fatale gevolgen hebben vanwege de extreme gevoeligheid van sommige explosieven. Ook mag de hond tijdens het zoeken niets aanraken of verstoren en zodoende forensische sporen tenietdoen. In iedere periode van de opleiding komen telkens de fases; aanleren, beheersen en bestendigen terug, waarbij het speuren en bijten als een rode draad door de opleiding loopt.
Na de aanleerfase moet de hond samen met de handler het bijten en speuren gaan beheersen buiten de veilige leeromgeving van de school. Om die reden gebeurt een groot deel van de opleiding dan ook op de meest uiteenlopende locaties. In Nederland biedt bijvoorbeeld het Nationaal Trainingscentrum (NTC) op het Opleidings- en Trainingscentrum (OTc) Genie een zeer geschikte omgeving, waar nagenoeg ieder denkbaar scenario te beoefenen is. Naast diverse traingingsruimten, waaronder de romp van een passagiersvliegtuig, is er een nagebouwd ondergronds metrostation, ‘ingestorte’ bebouwing en een compleet ingerichte winkelstraat. In België is het in Hasselt gelegen Plopsaland Indoor een waar speurwalhalla voor de honden. Vooral de enorme ‘geurexplosies’ van de vele volwassenen en kinderen in dit populaire pretpark vormen een uitdaging, waarbij de hond selectief leert omgaan met het geuraanbod.
Ploegoptreden
Het integreren van de hond binnen de ploegen van het KCT is een belangrijk aspect in de eindfase van de opleiding. De hond moet andere operators in de ploeg herkennen en leren dat zij behulpzaam zijn bij het speuren naar bijvoorbeeld personen die de hond moet vinden. In de opleiding gebeurt dit ook weer stapsgewijs, door de hond te laten wennen aan de commando’s die andere operators geven. Uiteindelijk neemt de hond deel aan iedere actie die de ploeg uitvoert en is daarbij, volledig gewend aan het gebruik van vuurwapens en explosieven door de ploegleden. De hond loopt aan de voet van de handler en voert de gegeven opdrachten, speuren of bijten, na een gegeven commando geheel zelfstandig en zonder aarzeling uit. Het KCT maakt gebruik van vele inzetmiddelen, waaronder vliegtuigen, helikopters, snelle boten en quads. Samen met de operators maken ook de Multi-Purpose Combat Dogs gebruik van deze middelen. Naast inzet per parachute is het ook mogelijk om de hond door middel van fastroping of helocasting aan de grond te zetten. Na een infiltratie bij duisternis in onbekend terrein kan de handler de hond, direct na de landing onder meer inzetten voor een route of area search.
De tijdsduur voor de verschillende periodes van de opleiding is niet vast omlijnd, maar sterk afhankelijk van de kwaliteit van handler en hond, en het optreden als team. Gedurende de opleiding krijgt de hond steeds meer zelfvertrouwen, terwijl ook de handler een sterke groei doormaakt. Aan het einde van de opleiding kent de handler de hond door en door en volgt de twee dagen durende examinering en (Duitse) certificering van beiden. Tijdens meerdere scenario’s worden zowel het bijten alsook het speuren en een combinatie daarvan beoordeeld. Ook een route search, waarbij de hond speurt naar explosieven en het zogenoemde op afstand sturen, waarbij de handler de hond dirigeert, komen hierbij aan de orde. Overigens is de Duitse certificering in Nederland niet erkend en om die reden heeft het KCT normen opgesteld voor een Nederlandse Multi-Purpose Combat Dog-certificering.
Globetrotters
De training, socialisering en ontwikkeling van een handler met een multi-gedisciplineerde hond gaat voortdurend door. Dat is ook een van de redenen waarom een handler de hond thuis heeft.
Naast Duitsland vinden er dan ook regelmatig oefeningen, trainingen en cursussen op andere locaties plaats. Hierbij gaat het om het op peil houden van de inzetgereedheid van een handler en zijn hond.
Ook volgen KCT handlers samen met hun honden cursussen op verscheidene trainingslocaties in de USA. In de buurt van Memphis bestaat de mogelijkheid om op het trainingscomplex van de Tier One Group (T1G) met de honden contraterreuroefeningen in het hoogste geweldspectrum uit te voeren. In de woestijn van Arizona zijn samen met buitenlandse SOF-eenheden vrije val tandemsprongen met de honden mogelijk. De Special Weapons and Tactics (SWAT)-eenheid van de politie in Long Beach, LA heeft veel ervaring met de inzet van honden in vuurwapen gevaarlijke situaties. Dichter bij huis trainen handlers en honden samen met het Kommando Spezialkräfte (KSK) van het Duitse leger, De Nederlandse Dienst Speciale Interventies (DSI) van de politie en de KLu. Het KCT organiseert dan ook zelf trainingen met als doel de expertise die binnen Nederland aanwezig is met elkaar uit te wisselen.
Meerwaarde
Het nut en belang van het gebruik van speciaal getrainde honden tijdens speciale operaties is al ruimschoots bewezen. Zo minimaliseert de Multi-Purpose Combat Dog de risico’s voor de operators. De extra mogelijkheden die honden door hun zintuigen en vaardigheden binnen het SOF-domein toevoegen zijn niet te evenaren door mens of technologie. Het is meerdere keren aangetoond dat honden levens redden of slachtoffers voorkomen. De zintuigen van de hond zijn ook een graadmeter om te komen tot een risicoafweging tijdens het zuiveren van objecten. De hond kan hierbij, met of zonder camera op de bodyprotector, een object verkennen. Zo kan een ploegcommandant eventueel meekijken en beslissingen nemen op grond van de beelden. Op afstand is de hond met een laser naar een deur van een object te dirigeren om eventuele IED te detecteren. Ook kan de hond het object systematisch zuiveren en verstopte personen vinden. De ploeg loopt door het optreden met de hond minder gevaar om in aanraking te komen met een IED of op een plotselinge confrontatie met verscholen of verschanste gewapende personen.
Het inzetten van een Multi-Purpose Combat Dog gebeurt niet lichtvaardig. De hond zal immers altijd als eerste vuur naar zich toetrekken, met alle gevolgen van dien. Zo komt een hond van een arrestatieteam van de Franse Recherche, d’Assistance, d’Intervention et de Dissuasion (RAID), in 2015 in Parijs om. Vijf dagen na de aanslagen daar, bij een inval in een pand in de Parijse wijk Saint-Denis, stuurt een handler zijn hond het appartement in waar de terroristen verblijven. Wanneer zij de hond, die de opdracht heeft om eventuele geplaatste IED te vinden zien, schieten zij het dier onmiddellijk dood.
Welzijn
Gedurende de opleiding krijgen zowel de handler als de hond de basisvaardigheden aangeleerd. Door onder realistische omstandigheden te trainen met de operators in de ploegen, wennen de militairen en de hond aan elkaar. Naast technieken, tactieken en procedures, geeft deze samenwerking ook duidelijkheid over de inzet. Een handler zal de hond niet inzetten voor een opdracht waarvoor het dier niet is opgeleid. Ook het zoeken naar de juiste balans tussen training, rust en recreatie van de hond, het welzijn, medische zorg en verzorging is van groot belang. Wanneer de hond ziek is, dan is ook de ploeg immers verminderd inzetbaar. Om meer te leren over het welzijn van de hond hebben de handlers in Amerika een K9 Tactical Combat Casualty Care (TCCC) gevolgd. Tijdens deze cursus ligt de nadruk op de medische zorg voor de hond met beperkte middelen, zoals het behandelen van traumaletsels (schotwonden en verwondingen als gevolg van explosies) onder tactische omstandigheden. Daarnaast zijn ook de medics van het KCT in staat om een Multi-Purpose Combat Dog te behandelen.
Ook is steeds meer duidelijk over de psyche van de hond, onder meer in relatie tot het zogenoemde posttraumatische stressstoornis (PTSS). Het is bewezen dat, evenals de mens, ook honden deze vorm van stress kunnen ontwikkelen door traumatische stress tijdens een missie. De hond oogt dan in het gebied of na terugkomst bijzonder onrustig, luistert niet of begrijpen de meest eenvoudige commando’s niet meer. Dit kan voor zowel de hond als de handler en de betrokken operators in het missiegebied fatale gevolgen hebben. Een ander punt van aandacht is de voeding. Niet alleen het soort, maar ook de hoeveelheid en, situatie afhankelijk, op welke tijdstippen de hond de voeding krijgt. Als dit niet goed gaat, dan bestaat de kans op een maagtorsie bij de hond waaraan het dier zelfs kan overlijden. Doordat handler en hond echter dag en nacht bij elkaar zijn, is het vrijwel uitgesloten bepaalde signalen van de hond te missen.
Samensmelten
Multi-Purpose Combat Dogs zijn binnen het SOF-domein een onmisbare tool en niet meer weg te denken uit het optreden. Door de vele trainingsuren ontstaat een ijzersterke band tussen handler en hond. De operators in de ploeg kunnen er blindelings op vertrouwen dat de hond desnoods door vijandelijk vuur gaat om niet alleen de handler maar ook de rest van de ploeg te beschermen als dat nodig is. Handlers bewonderen de werkethiek en ultieme gedrevenheid waarmee de honden letterlijk staan te springen om aan de slag te gaan. Een Multi-Purpose Combat Dog maakt geen onderscheid tussen het echte werk of een dagelijkse training en gaat er altijd vol voor. De honden voeren niet slechts de opdracht uit, maar kennen daarbij een hoge mate van plichtsbetrachting en trouw. Ze bieden niet alleen steun en kameraadschap maar zijn, als het moet, ook bereid hun leven te geven.
Meer informatie:
Sof-operators bijten zich vast in uniek k9 programma bij het kct
Trouwe viervoeters en het KCT
Korps Commandotroepen
Leave a Reply