‘Intelligence, Surveillance and Reconnaissance’, ofwel ISR, krijgsmachten krijgen er nooit genoeg van. Voor dat doel zijn de ‘Unmanned Aerial Vehicles’ (UAV) sterk in opkomst. Wereldwijd neemt het aantal onbemande vliegtuigen zienderogen toe. Daarentegen die UAVs kennen zo hun beperkingen. Een ‘Optionally Piloted vehicle’, zoals de ‘Patroller’ van Sagem, biedt dan soelaas.
Onbemande vliegtuigen lijken steeds meer slachtoffer te worden van hun eigen succes. Door de wens om UAV’s voor steeds meer taken in te zetten, worden de systemen groter, complexer en duurder. Bewapening en sensoren dragen bij aan de complexiteit en grootte van onbemande systemen, ondanks de ontwikkeling van zogeheten ‘small guided munitions’ en ondanks de miniaturisering van sensoren. Zo is de Northrop Grumman RQ-4 Block 30 Global Hawk, een High Altitude Long Endurance (HALE) UAV, voorzien van elektro-optisch/infrarood (E0/IR), Synthetic Aperture Radar (SAR) en Signals Intelligence (SIGINT) uitrusting.
 Het integreren van al deze sensoren blijkt een hele klus te zijn en bovendien niet altijd meteen succesvol. Gevolg is dan ook dat deze HALE UAV het moet afleggen tegen een ‘legacy’ ISR platform, de U-2S, een icoon uit de Koude Oorlog. Verder blijkt bandbreedte om te voorzien in SATCOM verbinding tussen grondstation en air vehicle schaars en duur te zijn, zeker wanneer dit commercieel betrokken moet worden. ‘Operation Unified Protector’, de recente air campaign boven Libië, maakte dit haarfijn duidelijk. Toen bleek dat praktisch alle beschikbare bandbreedte gebruikt werd door UAVs in ‘orbit’ boven Afghanistan en Irak.
Deze tekortkoming is intussen ook door de Amerikaanse overheid onderkend. Een reeks aan aanvullende Wideband Global SATCOM (WGS) satellieten staat nu op stapel om de ruimte in gelanceerd te worden. Overigens is ook Nederland deelnemer in dit WGS programma. UAVs vragen intussen ook steeds meer om zelfbeschermingssystemen. Dat drijft de prijs verder op.
Elk zichzelf respecterende krijgsmacht beschikt tegenwoordig over een reeks aan UAV. Zo ook Nederland. Manoeuvre eenheden van de Koninklijke Landmacht en het Korps Mariniers beschikken over de Raven mini UAV van AeroVironment. De 107 Aerial Systems Battery van het nieuw gevormde interservice ‘Joint Intel, Surveillance, Target Acquisition & Recon Commando’ (JISTARC) maakt eveneens gebruik van de Raven.
De Sagem ‘Sperwer’ Short Range Tactical UAV (SRTUAV) maakte halverwege 2011 zijn laatste vlucht in Nederlandse dienst. Ter vervanging van de Sperwer doet binnenkort de Insitu ‘ScanEagle’ zijn intrede, naar verluidt als interim systeem om in de nabije toekomst alsnog plaats te maken voor de ‘Integrator’ van dezelfde fabrikant.
De behoeftestelling voor een Medium Altitude Long Endurance (MALE) UAV is intussen ook weer nieuw leven ingeblazen. Defensie is op zoek naar een systeem met vier air vehicles, twee grondcontrolestations en bijbehorende datalinks. Bewapening hoort niet tot het huidige eisenpakket. Een eventuele aankoop moet echter wel over voldoende groeipotentieel beschikken om in de toekomst bewapening mee te kunnen voeren. De Defensie Materieel Organisatie (DMO) vaardigde medio februari hiertoe een ‘request for information’ uit. Menig fabrikant staat te trappelen om zijn diensten aan Nederland aan te bieden. General Atomics en Israel Aerospace Industries (IAI) bieden puur onbemande vliegtuigen als kandidaat. De Amerikaanse RQ-9 ‘Reaper’ van General Atomics is een doorontwikkeling van de ‘Predator’ en wordt ook wel ‘Predator B’ genoemd. IAI vertrouwt op haar ‘Heron’ serie, de ‘Heron TP’ in het bijzonder.
Naast deze onbemande ontwikkelingen, doet zich een nieuw fenomeen voor: de Optionally Piloted Vehicle (OPV). De ‘Patroller’ van het Franse Sagem behoort tot deze categorie. Dutch Defence Press had het voorrecht om bij een recente serie beproevingen, vanaf de Franse luchtmachtbasis Istres, van dit systeem aanwezig te zijn. Sagem’s Patroller is een MALE systeem dat zowel bemand als onbemand ingezet kan worden. In 30 minuten kan de configuratie aangepast worden. Sagem bindt met haar OPV de strijd aan tegen traditionele onbemande systemen. Het Franse bedrijf is overtuigd over een uniek product te beschikken dat de voordelen van onbemand en bemand optreden in een enkel airframe combineert.
Als UAV heeft de Patroller een bijzonder lange vliegtijd (maximaal 30 uur). Dat het toestel afgeleid is van een Duitse motorzwever, de Stemme S15, zal dan ook niemand verbazen. Het systeem kent een zeer lage akoestische signatuur en veroorzaakt dus weinig tot geen geluidsoverlast.
Starts en landingen zijn kritieke momenten, ook voor onbemande vliegtuigen. Veel ongelukken die daarbij gebeuren vinden hun oorzaak in ‘pilot error’. De MQ-9 ‘Reaper’ vertoont een zogeheten class A mishap rate van 10,80 per 100.000 vlieguren (vijfjaars gemiddelde). Hierbij staat een class A mishap voor een ongeluk waarbij doden of het verlies van het toestel to betreuren zijn of de schade een bedrag van 2 miljoen dollar overschrijdt. Een recente rapportage van de Director Operational Test and Evaluation (DOT&E) van het Amerikaanse ministerie van Defensie geeft aan dat er aan de betrouwbaarheid van de MQ-9 nog het nodige to verbeteren valt. Ook volwassener systemen zoals de MQ-1 Predator (5,05) en de RQ-4 Global Hawk (4,83) scoren op dit punt een stuk slechter dan bijvoorbeeld de F-16 (1,82) of de U-2 (1,26).
Sagem’s ‘Patroller’ is, in tegenstelling tot de MQ-9 ‘Reaper’ van de Amerikaanse luchtmacht, voorzien van een Automatic Take Off and Landing System (ATOLS). Sagem beoogt hiermee de vliegveiligheid van het systeem te verhogen. Recent liet ook de Israëlische luchtmacht weten in de nabije toekomst al haar UAV’s van ATOLS voorzien te willen hebben. Daarnaast is het gebruik van UAV’s in civiel luchtruim aan erg veel beperkingen onderhevig, zeker in het volle Europese luchtruim. Dat komt door het ontbreken van zogeheten ‘sense and avoid’ systemen. Ondanks een reeks aan technologische initiatieven op dit vlak, is niet te verwachten dat dit substantieel wijzigt de komende jaren. Het gevolg is dat opleiding- en trainingsmogelijkheden hierdoor beperkt worden. De Britse Royal Air Force (RAF) heeft haar ‘Reapers’ op Creech Air force Base in de Verenigde Staten staan. Daar zijn de mogelijkheden op dit vlak een stuk uitgebreider. Ook de Nederlandse regering heeft dit onderkend. Een Nederlandse MALE UAV eenheid zal dan ook in eerste instantie gedurende enige jaren in het buitenland gestationeerd warden, aldus de kamerbrief over de behoeftestelling project MALE UAV van 16 december 2011.
In de bemande modus omzeilt de ‘Patroller’ deze belemmering. Voor opleiding en training kan het toestel dan optreden als een Surrogate Unmanned Aerial System (SUAS). Daadwerkelijke nationale inzet door defensie in samenwerking met partners in de Openbare Orde en Veiligheid (OOV) kan zo ook eenvoudig gegarandeerd worden. De mogelijkheid om daadwerkelijk over een piloot in het toestel te beschikken, kan in een aantal gevallen wenselijk zijn. Een ‘man in the loop’ direct in het vliegtuig, verhoogt de Situational Awareness (SA) en komt zo ook morele criticasters tegemoet. Het verhoogt de legaliteit van het optreden, zeker wanneer de ‘Patroller’ optreedt als sensor voor ‘shooters’ bij missies in het buitenland.
De lage main take off weight (MTOW) van 1050 kg en payload van 250 kg werkt anderzijds weer niet bepaald in het voordeel van de ‘Patroller’. Hierdoor is er immers weinig groeipotentieel beschikbaar om in de toekomst bewapening te integreren, ondanks de ontwikkeling van allerlei small guided munitions. Ter vergelijking: een MQ-9 heeft een MTOW van 4763 kg en een payload van 385 kg intern en 1361 kg extern. De MTOW van de ‘Reaper’ zal in de nabije toekomst nog verder stijgen doordat het toestel van een versterkt landingsgestel zal worden voorzien. De lage exploitatiekosten van de ‘Patroller’ maken daarentegen het systeem interessant in deze tijden waarin Defensie elk dubbeltje moet omdraaien. Hetzelfde geldt voor de Nederlandse politie die ook steeds meer belang heeft bij aerial surveillance.
De ‘Sperwer’ Mk. II SRTUAV van Sagem wordt tegenwoordig door het Franse leger als Systeme de Drones Tactiques Interimaire (SDTI) gebruikt. De beproefde technologie van deze verbeterde Sperwer vormt de ruggengraat van het ‘Patroller’ systeem en geeft het zijn onbemande mogelijkheden. De ‘Patroller’ is standaard uitgerust met een Euroflir 410 elektro-optische/infrarood (EO/IR) gyrogestabiliseerde aerial surveillance pod. Integratie met andere EO/IR technologie zoals uit de Wescam MX-15 serie, wordt ook geboden. De beelden kunnen via een downlink gedeeld worden met grondgebonden eenheden door gebruikmaking van een Remote Optical Video Enhanced Receiver (ROVER) systeem of vergelijkbaar systeem zoals het Remote Video Terminal systeem van Sagem zelf.
Sagem biedt haar klanten drie Patrollervarianten. De ‘Patroller-R’ richt zich primair op air force requirements. Naast een EO/IR pod is deze variant voorzien van een Synthetic Aperture Radar (SAR) systeem met een Ground Moving Target Indicator (GMTI) functie. Het Franse bedrijf kan diverse specifieke Electronic Warfare (EW), Signals Intelligence (SIGINT) en communications relay systemen in het airframe integreren om zo aan de wensen van zijn klanten tegemoet to komen. Voor homeland security doeleinden wordt de ‘Patroller-S’ aangeboden. De ‘Patroller-M’ ten slotte kan beschikken over een radar die geoptimaliseerd is voor maritime surveillance.
Waar sinds de Eerste Wereldoorlog de ontwikkeling van onbemande vliegtuigen zich met ups en downs voltrok, lijkt dat patroon nu definitief doorbroken: ‘UAVs are here to stay’. Of hetzelfde opgaat voor OPV’s, zal de tijd leren. Ondanks de sterke UAV lobby komen er immers ondertussen wel steeds meer OPVs op de markt. De Zwitserse luchtmacht heeft een Centaur besteld. Dit is een door Aurora Flight Sciences (VS) geproduceerde OPV. Het Duitse Rheinmetall biedt de Opale aan, eveneens op basis van de Diamond DA42.Duidelijk is wel dat Sagem er van overtuigd is dat de ‘Patroller’ wel eens hoge ogen kan gaan gooien in de ISR groeimarkt.
Leave a Reply