Vlak bij het ambassadegebouw ligt een gewonde man bewegingloos op het asfalt. Uit zijn onderbuik steekt duidelijk zichtbaar een mes. Hij is kort daarvoor uit een claxonnerende auto gegooid. Na alarmering aarzelen enkele ‘Medics’, van de daar aanwezige Special Forces eenheid, geen seconde en zijn snel ter plekke. Terwijl ze op het slachtoffer inpraten voeren ze levensreddende handelingen uit, waarna het slachtoffer naar de ambassade wordt gebracht. Voordat men hem met een helikopter overbrengt naar een hospitaal wordt hij daar in een trauma behandelkamer eerst verder onderzocht en behandeld. Met een adelaarsblik slaat instructeur sergeant 1 Patricia, met een goedkeurend knikje, de handelingen van het team gade.
Bovengenoemd geschetst scenario was slechts een van de vele uitdagende casussen die de leerlingen kregen voorgeschoteld in de slotfase van de opleiding tot Medic. Een opleiding die plaatsvindt op de Korporaal Van Oudheusdenkazerne te Hilversum bij het Defensie Gezondheidszorg Opleidings- en TrainingsCentrum (DGOTC), dé autoriteit op het gebied van nagenoeg alle medische opleidingen binnen de krijgsmacht. Onder de leerlingen bevonden zich ook een aantal operators uit de Voortgezette Commando Opleiding (VCO) van het Korps Commandotroepen (KCT), die hiermee de opleiding met betrekking tot hun individuele specialisatie als Medic succesvol afsloten.
‘Worstcases’ onder controle
Sergeant 1 Patricia en arts-instructeurs beoordelen op die dag de leerlingen niet alleen kritisch op de medische handelingen die ze uitvoeren, ze kijken ook of ze de situatie nog onder controle hebben. Met name bij ‘Mass Casualty’ casussen, waarbij zich meerdere slachtoffers tegelijk aandienen. “Gedurende zo’n eindoefening krijgen ze immers van ’s morgens heel vroeg tot heel laat in de avond een lawine aan medische uitdagingen met de meest uiteenlopende letsels te verwerken,” vertelt Patricia. “Dit gebeurt tijdens diverse realistische scenario’s. Zo moeten ze onder moeilijke omstandigheden catastrofale bloedingen stelpen, veroorzaakt door bijvoorbeeld amputaties. Maar ook verstikking, ademhalingsproblemen en allerlei andere ernstige- en minder ernstige letsels aanpakken en oplossen bij meerdere slachtoffers. Casussen vinden daarom niet alleen bij daglicht plaats. De Medic zal immers ook zonder of met zeer weinig licht zijn werk moeten kunnen doen. De laatste ‘lessons learned’ op medisch gebied hebben we hierin verwerkt om ze voor te bereiden op toekomstige operationele uitdagingen. Met name bijvoorbeeld op de zogenaamde verlengde zorg. Daarmee wordt al het medisch handelen, langer dan 1 uur, met een onbekende totale duur, bedoeld. Het is niet ondenkbaar dat bijvoorbeeld commando’s in situaties kunnen komen te verkeren waarbij het niet gegarandeerd kan worden dat een slachtoffer binnen een afzienbare tijd bij de chirurg op de behandeltafel in de operatiekamer komt te liggen. Ze worden immers pauzeloos op plaatsen over de hele wereld ingezet. Vaak in geheime missies en onder extreme omstandigheden waar ondersteunende medische back-up niet snel voorhanden is. De Medic in de ploegen bij het KCT is daardoor, wellicht meer dan ooit het geval was, op zichzelf aangewezen. Ze moeten daarom tijdens het worst case scenario in staat zijn om een slachtoffer 72 uur na gewond raken zelfstandig te ondersteunen, en in leven zien te houden totdat verdere medische zorg voor handen is. En dit allemaal ook nog eens met beperkte middelen en uitrusting.”
Nog net geen kogels om de oren
Alle casussen zijn dan ook op de praktijk gericht. Factoren als lawaai, rook, tijdsdruk, handelen tijdens en direct na fysieke en mentale belasting, werken met volledige uitrusting en het handelen in een tactische setting lopen als een rode draad door deze opleiding, maar met name door deze laatste dag heen. Daarbij worden continue persoonseigenschappen zoals stressbestendigheid, improvisatievermogen en niet in de laatste plaats de communicatieve vaardigheden van de cursist in een vijandelijke omgeving flink op de proef gesteld. “Ze moeten immers in staat zijn om, via een radioverbinding, in een zo kort mogelijke uitleg de aard van de verwondingen zo compleet mogelijk door te geven naar een arts als een eerste hulppost niet mogelijk is om te bereiken,” vertelt Patricia. “Denk aan informatie over de toedracht, herkende letsels en stoornissen, tekens en symptomen, zowel als de reeds uitgevoerde handelingen en eventueel toegediende medicijnen. De arts moet daar dan het gevoel bij hebben dat hij het slachtoffer zelf voor ogen heeft. Het enige wat tijdens de eindoefening daadwerkelijk ontbreekt zijn de kogels en allerhande ander oorlogstuig dat ze in werkelijkheid daarbij om de oren kan vliegen. Maar voor de rest komt echt alles aan bod. Van de contact-drills, waarbij ze geneeskundige zorg onder vuur moet verlenen (Care Under Fire), of tactische veldzorg (Tactical Field Care), tot aan de overdracht van een patiënt aan bijvoorbeeld de flight-nurse in een ‘aeromedevac’ setting, ofwel medische evacuatie door de lucht.”
Info uit dikke pillen
De in totaal dertien weken durende Medic opleiding vindt in zijn geheel plaats op het DGOTC. Een intensieve opleiding die ruwweg bestaat uit drie fases. In de eerste fase wordt vooral de cognitieve competenties van de leerlingen stevig op de proef gesteld. Dit blok van drie weken bestaat voornamelijk uit theorie in anatomie, fysiologie en pathologie. Zeg maar de kennis van het menselijk lichaam, hoe het in elkaar zit, hoe het werkt en kan reageren en ziektebeeld. Dit is een erg belangrijke periode aangezien hiermee een solide fundering wordt gelegd voor het verdere verloop van de opleiding. “Gedurende dit theorieblok worden de meeste overuren gemaakt. Het bestaat elke dag tot ’s avonds laat over het algemeen letterlijk uit het in je kop stampen van informatie uit dikke pillen en formulieren met bewoordingen en afkortingen waarvan je nog nooit gehoord hebt,” zegt korporaal Michael. “Met name over de vele Latijnse benamingen kun je makkelijk de tong breken. Toch zijn ze ontzettend belangrijk, aangezien er in de medische wereld nagenoeg alleen maar Latijnse benamingen worden gebruikt.”
Van blindedarm tot bevalling
Tijdens de volgende drie weken van de opleiding wordt de focus gelegd op de eerstelijns gezondheidszorg. Zeg maar het ziekenrapport. In deze fase leert men om te gaan met de meest uiteenlopende klachten die een Medic tijdens een opdracht kan tegenkomen, variërend van hoofdpijnklachten, een blindedarm ontsteking tot mogelijk zelfs een bevalling aan toe. Want naast dat de Medic tijdens missies verantwoordelijk is voor de medische zorg aan de ploegleden behoort ook medische hulpverlening met een al dan niet spoedeisend karakter, zonder dat er direct sprake is een traumatische origine, tot het uitgebreide palet van de Medic. Met name het zogenoemde ‘Anamnese’ gesprek krijgt in deze fase de nodige aandacht. Dit is de ziektegeschiedenis, zoals die kan worden afgeleid uit mededelingen van de patiënt, of – als hij daartoe niet in staat is – uit mededelingen van omstanders. Om als Medic klachten door te kunnen geven aan de arts, moet hij er immers zeker van zijn dat hij alle klachten van de patiënt heeft uitgevraagd. Dit vergt naast kennis van het menselijk lichaam ook sociale vaardigheden. “Dit aspect wordt uitgebreid beoefend met speciaal daarvoor opgeleide role-players, die hun lichamelijke dan wel fysieke klacht bij ons brengen,” verteld korporaal Henry. “Aan ons om hier op in te spelen en het zo compleet mogelijk door te geven naar een arts.” De professionele trauma acteurs vormen overigens een bijkomend realistisch onderdeel van de casussen die de cursisten op 16 juli kregen voorgeschoteld. Deze acteurs zijn door hun vakkennis op het gebied van militaire trauma protocollen in staat om op een bijzonder realistische wijze (gedrag/verschijnselen/symptomen) een slachtoffer in een militaire traumatologische setting uit te beelden. Ze weten als geen ander om vervolgens daarbij in te spelen op juiste en onjuiste handelingen van een leerling.
Levensreddende ‘voorbehouden’ handelingen
In de laatste zeven weken van de opleiding draait alles om traumatologie. In deze periode krijgt men diverse complexe medische vaardigheden aangeleerd. Dit blok is zeer praktijkgericht op het uitvoeren van zogeheten ‘voorbehouden’ medische (nood)handelingen, die in een worst case scenario levensreddend kunnen zijn. Denk daarbij aan traumaletsels zoals schotwonden en verwondingen als gevolg van explosies. De Medic is overigens in de eerste plaats een operator binnen de ploeg in een gevechtsfunctie met een afgebakende geneeskundige neventaak. Hij is daarbij gebonden aan Nederlandse (medische) wetgeving en normen. Volgens diezelfde wetgever mag hij alleen worden ingezet voor het verlenen van zorg aan de eigen- of bondgenoodschappelijke eenheid indien aan een aantal voorwaarden is voldaan. Dit betekent in de praktijk dat een Medic alleen de ‘voorbehouden’ handelingen mag uitvoeren indien het niet mogelijk is deze handelingen door geneeskundig personeel te laten uitvoeren. “Denk bijvoorbeeld onder meer aan het aanleggen van: een infuus in een ader of in het bot als het eerste niet mogelijk is, injecties geven, een gaatje in de borst prikken bij een klaplong (waarbij de druk in de borstholte steeds verder oploopt) met een ARS naald (decompressie naald), een coniotomie, ofwel cricothyreodotomie (gaatje) in de luchtpijp uitvoeren om in geval van een luchtwegobstructie de ademweg vrij te maken en dergelijke,” legt Henry uit. “Ook leggen we, onder toezicht, bijvoorbeeld onderling bij elkaar een infuus aan of brengen via de neus bij elkaar een maagsonde in. Op deze manier leren wij van elkaars werkwijze en bouwen daarmee onderling vertrouwen op. Tegelijkertijd kunnen we elkaar hierdoor op een hoger niveau brengen.”
Inspanningscarrousel
Tijdens de opleiding wordt ook het fysieke gedeelte zeker niet verwaarloosd. Zo worden er geregeld een aantal handelingen getoetst tijdens een zogenaamd inspanningscarrousel. Hierbij worden de leerlingen fysiek geprikkeld, om vervolgens een casus uit te voeren waarin een bepaalde mate van medisch handelen wordt gevraagd. De casussen variëren van het zetten van een infuus, tot het volledig doorlopen van een protocol en het afvoeren van een slachtoffer. Alles staat daarbij in het teken van medisch handelen na fysieke inspanning. Kan een cursist ook een infuus zetten, als hij net fysiek aan de bak is geweest en zelf een hartslag van 180 slagen per minuut heeft?
Goed is niet goed genoeg
“Nu men is geslaagd voor de opleiding, volgt er een volgende uitdaging,” zegt Patricia. “Namelijk het op peil houden van het kennis-en vaardigheidsniveau en het verder uitbouwen daarvan. Er bestaan spijtig genoeg namelijk (nog) geen officiële herhalingsweken voor de Medic op het DGOTC. Dit betekent dat met name de eenheid hier nagenoeg zelf volledig verantwoordelijk voor is. We weten echter dat er bij het KCT een uitgebalanceerd programma met Spec-weken is waar het niveau van de Medics op peil wordt gehouden en ze regelmatig praktijk ervaring op locaties met een aanzienlijk aanbod aan traumatologische patiënten opdoen. Denk bijvoorbeeld aan praktijkstages op de ambulance of spoedeisende hulp. Tevens worden ze bij het KCT regelmatig getoetst en mogen ze in een missiegebied onder auspiciën van de Korpsarts voorbehouden handelingen uitvoeren. Met name daarom ben ik er van overtuigd dat ze daar bij het KCT prima in zullen slagen. Maar ook omdat ik tijdens die 13 weken telkens van dichtbij zie dat de leerlingen afkomstig van het KCT bijzonder gemotiveerd zijn en competitief ingesteld zijn. Ze zullen er letterlijk alles aan doen om de benodigde competenties te behalen. Ze zijn zichtbaar ontzettend kritisch naar zichzelf en naar anderen toe. Goed is eenvoudig niet goed genoeg voor ze.”
Verschil maken tussen leven en dood
Zowel Michael als Henry zijn zeer te spreken over het niveau van de Medic opleiding. “Want ondanks dat het doctrinair gericht is op het drill-matig aanleren van protocollen, ofwel het in een logische volgorde uitvoeren en in praktijk brengen en uitvoeren van handelingen, wordt tegelijkertijd ook een hoge mate van improvisatievermogen van je verwacht.” Beide zijn dan ook van mening dat ze hierdoor binnen de ploeg juist ook onder de zwaarst denkbare omstandigheden overeind kunnen blijven om snel, beslissend en efficiënt medisch te handelen. Ze zijn er van overtuigd dat ze hierdoor als ‘First Responders’ binnen de zogenoemde ‘platinum 10 minuten’, letterlijk het verschil kunnen maken tussen leven en dood. Op de momenten en plekken waar ze in actie komen, staat immers niet altijd civiele medische zorg paraat en is de locatie niet altijd veilig.
DGOTC missie geslaagd
Patricia kan dit beamen: “Na de opleiding komen leerlingen regelmatig langs om te vertellen wat ze meegemaakt hebben als Medic tijdens uitzendingen. Als ik dan merk dat ze baat hebben gehad bij hetgeen wij aan kennis en vaardigheden hebben aangereikt en ze in hun rugzak mee op missie hebben genomen, dan is mijn missie en die van de medic instructie groep van het DGOTC geslaagd.”
Leave a Reply