CBRN-Oefening “De Fakkelaar”

“Ik zoek Kees. Heeft iemand Kees gezien”. Elke hulpverlener wordt aangeklampt en krijgt dezelfde vraag van deze zichtbaar verwondde en verwarde man. De hulpverleners, op dat moment nog hoofdzakelijk van de brandweer, proberen zoveel mogelijk slachtoffers weg te krijgen bij de ingang van metrostation Lunettenplein. In kleine groepjes of alleen verschijnen ze uit de rook. Zo ook de verwarde man. Kees is zijn vriend en sinds de ontploffing en de rookontwikkeling is hij naar hem op zoek. Wat hij niet beseft is dat Kees de aanstichter is van de ramp en levenloos is achtergebleven op het perron, omringt door andere zwaargewonde slachtoffers. Rond de hulpverleners en slachtoffers lopen jonge mensen met blauwe hesjes. ‘Oefenleiding’ staat erop gedrukt. Het zijn studenten van de Hogeschool Rotterdam en de “aanstichters” van deze chaos.

NTC

De ongeveer veertig studenten die de minorstudie “Minor or Major Disaster” hadden als opdracht deze oefening te organiseren. Vervolgens hebben een scenario bedacht. Vervolgens was het hun taak om bij de diverse hulpverleningsinstanties aan te kloppen om te vragen of ze aan de oefening mee wilden doen. Defensie stelde het Nationaal Trainingscentrum (NTC) CBRN in Vught ter beschikking. Het NTC CBRN is onderdeel van het Defensie CBRN Centrum (DCBRNC). Het metrostation is een van de oefenlocaties die op het terrein beschikbaar is. Daarnaast zijn er nog een winkelstraat, een luchthavengebouw, een spoorwegemplacement en nog een aantal andere locaties waar realistisch getraind kan worden.

Scenario

Een van de studenten is Arie. Hij volgt de studie Integrale Veiligheidskunde. “De meeste studenten die deze minor volgen komen van Integrale Veiligheidskunde, medische Hulpverlening en Verpleegkunde. Samen met mijn groep heb ik alle slachtofferrollen geschreven.” Hij legt uit wat het scenario precies is dat zij hebben geschreven. “De dader is een man, een scheikundeleraar en trouw ADO supporter. Net is de wedstrijd ADO-Utrecht geweest en ADO heeft weer verloren en dreigt te degraderen. Hij is al dagenlang iets in zijn lab aan het doen. Het rook vreemd volgend de scholieren op zijn school. Hij heeft witte fosfor gemaakt en dat doet hij in een fakkel. Die steekt hij dan af in de metro. Als de mensen dat inademen krijgen ze last van hun longen, brandwonden en ontstaat er chaos. Vallen er mensen op het spoor, breken er armen en benen. In totaal zijn er 63 slachtoffers”

MULTI-oefening

De studenten bedachten een zogeheten MULTI-oefening. Kapitein Yaïr da Costa is woordvoerder van het Defensie CBRN Centrum, die afkorting staat voor Chemisch, Biologisch, Radiologisch en Nucleair. “Multi staat voor Multidisciplinaire oefening. Wij trainen samen met hulpverleningsinstanties zoals brandweer, politie, de ambulancediensten. Vaak ook RIVM (Rijksinstituut voor veiligheid en Milieu) en LTFO (Landelijk Team Forensische Opsporing)”, legt de kapitein uit. “De oefening wordt georganiseerd door studenten van de Hogeschool Rotterdam. Dat maakt de oefening zo uniek want nu hebben we ook het onderwijs erbij betrokken. Als Defensie CBRN Centrum zijn wij faciliterend. Wij bieden ons centrum aan om te kunnen oefenen maar dit wordt allemaal georganiseerd door de studenten.” En de organisatie zat goed in elkaar. Ze kregen het voor elkaar om alle instanties die bij zo een ramp worden ingeschakeld ook daadwerkelijk naar Vught te krijgen.

Instanties

Als eerste ter plaatse was een tankautospuit uit Tilburg met een bemanning van de vrijwillige brandweer van Bergen op Zoom. Normaal gesproken zouden er natuurlijk veel meer wagens van de brandweer ter plaatste komen maar nu moest het zware werk worden gedaan door zes brandweerlieden. Voor de openbare orde was er een behoorlijk club leerlingen van de Politieacademie Eindhoven opgetrommeld. Zij kregen de zware taak om niet alleen het publiek maar ook de slachtoffers met niet levensbedreigende verwondingen te begeleiden en in bedwang te houden. Dat was niet altijd even gemakkelijk. De brandweer van Rotterdam Rijnmond was aanwezig met hun GOE, Grote Ontsmettingseenheid. De ambulance dienst was aanwezig met teams uit Flevoland en Haaglanden. Ook het Rode Kruis vaardigde een noodhulpdienst af voor de opvang van slachtoffers. Zelfs een aantal lokale huisartsen deden mee. Een compleet CoPI-team (Commando Plaats Incident) zorgde voor de coördinatie van de hulpdiensten.

CBRN RE

Met de CBRN Responseenheid was de contributie van Defensie dit keer een kleine maar waardvolle. Yaïr: “Dit is een eenheid die in wordt geroepen als er sprake is van een CBRN-incident of andere (potentiële) CBRN-dreiging hier in Nederland. Als we een telefoontje krijgen kunnen we binnen vijf minuten die kant op gaan. Onze mannen en vrouwen gaan dan in gaspakken met speciale meetapparatuur ter plaatse om te bepalen wat de stoffen zijn en wat het gevaar is.”

Ontsmetten

Witte fosfor is een gemeen goedje dat ontbrand als het in contact komt met water. Als het op de huid komt reageert het met het water in de huid en blijft dan branden. Het is dan niet te doven en geeft een giftige damp af. Dat moest op een veilige manier verwijderd worden. Slachtoffers moesten ontsmet worden in een ontsmettingsstraat alvorens verder behandeld te kunnen worden door het aanwezige medische personeel. Als er daarna geen medische zorg meer nodig was werden ze naar de aanwezige Rode Kruismedewerkers gebracht. Eenmaal opgezet was het een surreëel beeld. Al het medische personeel, brandweerlieden en de opgetrommelde CBRN Responseenheid van Defensie waren gekleed in gasdichte pakken. Het leek wel een verzameling marsmannetjes.

Spannend

Na een paar spannende uren is de oefening voorbij en kunnen vooral de studenten opgelucht ademhalen. Niet alleen hebben ze goed leiding gegeven aan de oefening maar ook ingegrepen in de daadwerkelijke situatie als die voor problemen dreigde te zorgen. Zo was er een reëel gevaar voor onderkoeling van de slachtoffers zodra die buiten het gebouw kwamen. Het was niet alleen op papier goed geregeld maar ook met spullen. Binnen no-time waren de slachtoffers voorzien van space-blankets om ze warm te houden. Ik zeg, een tien voor de hele groep.