Nederlandse Sperwer kiest voor de eerste maal Afghaans luchtruim

De ‘Sperwer’, het onbemande verkenningsvliegtuigje van de Koninklijke Landmacht, is voor het eerst operationeel ingezet boven Uruzgan. Eén van de acht daar gestationeerde Sperwers vloog op oudejaarsdag een uur rond, waarna het landde op Kamp Holland in Tarin Kowt. Bungelend aan een parachute en met airbags aan de onderkant maakte het een zachte landing tussen de binnen- en buitenring van het kamp. Het is voor het eerst dat deze onbemande verkenningsvliegtuigen door Nederland worden ingezet bij een operatie.

Met de komst van de Sperwer beschikt Task Force Uruzgan (TFU) dag en nacht over een extra middel om ver over de muren van het kamp te kijken. “De Sperwer is een tactische verkenner die wordt voortgedreven door een 65 pk sterke tweetaktmotor.”, zegt Luitenant-kolonel Frits Müller, hoofd vliegveiligheid onbemande vliegtuigen. “De bijna vier meter lange Sperwer draagt onder de romp een bol met daarin zowel een geavanceerde dag- en een nachtcamera. Het toestel staat in rechtstreekse verbinding met het grondstation op Kamp Holland, waar schotelantennes de haarscherpe ‘live’ beelden opvangen. Dat kan tot een afstand van negentig kilometer. Daar analyseren operators met een inlichtingenachtergrond de opnamen. Commandanten in het veld weten vervolgens binnen seconden wat er zich in hun wijde omgeving afspeelt en kunnen daarop zonodig hun plannen aanpassen. Hierdoor is de Sperwer een uitstekend middel voor het vergaren van inlichtingen en het vergroten van de actuele ‘situational awareness’.” De Sperwers worden bediend door personeel van 101 RPV (Remotely Piloted Vehicle) Batterij, op zijn beurt onderdeel van 103 ISTAR-bataljon. ISTAR staat voor Intelligence, Surveillance, Target Acquisition en Reconnaissance.

Vanaf Kamp Holland lanceert een grote pneumatische katapult het bijna vier meter lange vliegtuig de lucht in waarna hij wordt bestuurd door drie mensen op de grond. De operator in het grondstation bestuurt het toestel vervolgens met een computer en ziet zelfs of ergens recent voertuigen hebben gereden, die laten immers warmtesporen achter. Voor patrouillerende troepen informatie van onschatbare waarde. Een ander navigeert en houdt de omgeving in de gaten en de derde persoon richt de camera. Het vliegtuig wordt in eerste instantie gebruikt voor het vergaren van inlichtingen ter ondersteuning van de grondtroepen. Bij weinig licht kan er gekozen worden uit infrarood en warmtebeeld. Het vliegtuig is uitgerust met GPS en kan doelen op de grond markeren. Hierbij kan het tevens coördinaten doorgeven voor bijvoorbeeld doelenbestrijding door de artillerie.

Tot nu toe moest de TFU het doen met de acht mini-vliegtuigjes, de Aladin, die echter alleen voor tactische verkenningen op korte afstand geschikt is. De Aladin past in een rugzak en haalt niet meer dan vijf kilometer. Het apparaat wordt in Uruzgan gebruikt door commando’s en infanteriepelotons. Als zij bijvoorbeeld een hinderlaag vrezen, op een bergpas of bij een doorwaadbare plaats, kunnen zij eerst hun ‘vliegende verrekijker’ sturen. De Aladin vliegt geruisloos op 50 tot 150 meter hoogte en blijft een halfuur in de lucht. De operator kan op een schermpje meekijken en inzoomen. Ook de Duitsers, Australiërs en Canadezen gebruiken Aladins in Afghanistan.

“Maar de 330 kilo wegende Sperwer is veel geavanceerder”, aldus Müller. “Hij vliegt tussen de 800 en 1200 meter hoog, met een kruissnelheid van 180 kilometer per uur en kan vier uur in de lucht blijven. Als het werk erop zit, keert hij terug en landt met parachute en airbags.” Naast Nederland beschikt alleen Canada in Afghanistan over de Sperwer. De Canadezen hebben hun Sperwers al met succes intensief gebruikt in Kandahar. Nederland heeft voor zo’n 170 miljoen euro 34 Sperwers gekocht.

De Amerikanen surveilleren boven Afghanistan met grotere onbemande toestellen, zoals de Global Hawk (bereik: 25.000 kilometer) en de Predator (700 kilometer). Die kunnen naast hun inlichtingen taak ook Hellfire raketten meenemen. Ook Nederland wil binnenkort een groter model UAV aanschaffen.

Leo van Westerhoven